متاوِرس (به انگلیسی: Metaverse) فرضیهای از آینده اینترنت است که از محیطهای مجازی سهبعدی آنلاین غیرمتمرکز و پایدار تشکیل میشود.[۱][۲] این دنیای مجازی از طریق هدستهای واقعیت مجازی (VR)، عینکهای واقعیت افزوده، گوشیهای هوشمند، رایانههای شخصی و کنسولهای بازی قابل دسترسی خواهد بود.[۳] متاورس به شکلی محدود در حال حاضر در پلتفرمهایی مانند ویآر چت یا بازیهای ویدیویی مانند زندگی دوم وجود دارد.
وقتی قبل از خرید ارز دیجیتال در حال بررسی در این حوزه هستیم متوجه میشیم که هر قدر زمان میگذره و جلوتر میریم فناوری های دیجیتال بیشتر خودنمایی می کن و جنبه های زندگی بشری رو تحت تاثیر قرار میدن. تعاملات دیجیتالی به یک عنصر لاینفک زندگی ما تبدیل شده و تکنولوژی های جدید روز به روز در حال دگرگون کردن سبک زندگی گذشته و خلق مفاهیم جدید هستند.
متاورس شبکهای بسیار گسترده از محیطهای مجازی همیشه فعال است که در آن افراد میتوانند در قالب آواتار یا به کمک عینکهای واقعیت افزوده با یکدیگر و اشیا دیجیتال اطراف خود تعامل داشته باشند؛ یعنی ترکیبی از واقعیت مجازی همهجانبه، بازی نقشآفرینی آنلاین چندنفره و وبگردی.
متاورس جانشین اینترنت امروزی است
در آیندهای دور یا شاید نزدیکتر از آنچه تصور میکنیم، دنیای فیزیکی ما به حجم بینهایت عظیمی از داده تبدیل میشود که میتوان آنها را با کامپیوتر پردازش کرد، رویشان کلیک کرد یا در میان آنها قدم برداشت و مثل سرچ گوگل، جستوجو کرد. در این دنیا رابطها و روشهای جدیدی برای حرکت و ایجاد محتوا وجود خواهد داشت و ما واژهها و حتی معماری جدیدی برای میزبانی از نسخه دیجیتال خود و دنیای دیجیتال اطرافمان ایجاد خواهیم کرد.
این همگرایی جدید بین دنیای دیجیتال و دنیای فیزیکی مبتنی بر اینترنت 5G و 6G، رایانش کوانتومی و پردازندههای گرافنی است و نگاه ما به این دنیا از درون لنزهای عینکهای واقعیت مجازیمان خواهد بود.
فراجهان، میتواند مقصد اصلی اینترنت در آینده باشد که در آن کاربران جهانی جمع میشوند، درگیر میشوند، خرید میکنند، میفروشند، بازی و کار میکنند. این ایده احتمالا به عنوان جایگزینی برای رسانههای اجتماعی آغاز به کار خواهد کرد و در نهایت به شبکه جهانی وب، آنگونه که ما میشناسیم خواهد
در سال ۲۰۲۰ با آغاز همهگیری بیماری کووید ۱۹، کار، همکاری، یادگیری و آموزش به صورت آنلاین در جهان جا افتاد. طبق آمار سایت cnbc شرکتهایی مانند Spatial که یک جایگزین VR برای Zoom ارائه میکنند، در این دوره شاهد افزایش ۱۰۰۰ درصدی استفاده کاربران از خدماتشان بودهاند. متاورس با ارائه قابلیت حضور مجازی همه اعضای یک شرکت در جلسه، به صورت آنلاین اما با درک حضور یکدیگر، میتواند سبب تحولی در بازار کار و آموزش شود.
این دنیای جدید، الهامبخش اقتصادی جدید و پر جنبوجوش در هر سطح خواهد بود. برای تولیدکنندگان محتوا و توسعهدهندگان واقعیت مجازی، این امر به معنای منبع دیگری برای کسب درآمد است. اقتصاد متاورس بر رمز ارز مبتنی است. یک اقتصاد مبتنی بر رمز ارز، باعث ایجاد انگیزه عادلانهتر برای محتوا و حق امتیاز های منظم میشود.
هنگامی که متاورس اجرا شود، فرصتهای جدیدی از طریق تبلیغات، رویدادهای دیجیتال، تجارت الکترونیک و … وجود خواهد داشت. متاورس همچنین پتانسیل ایجاد شغل بالایی هم دارد. فیسبوک اعلام کرده ۱۰۰۰۰ فرصت شغلی جدید را تنها در اروپا ایجاد خواهد کرد.
همانطور که گفتیم زاکربرگ معتقد است که در دهه آینده متاورس به واقعیت میپیوندد و حدود یک میلیارد نفر به آن دسترسی خواهند داشت. همچنین ۱۰۰ها میلیارد دلار تجارت دیجیتال را میزبانی میکند و از میلیونها شغل حمایت میکند. پس این جهان فراتر، به ما خیلی نزدیک است و احتمالا مانند اینترنت که سبب تحول بسیار بزرگی در زندگی انسانها شد، متاورس هم تحولی شگرف ایجاد میکند.
در انقلاب صنعتی چهارم، امور دنیای واقعی به دادههای مجازی تبدیل شده و تجزیه و تحلیل دادههای تولید شده منجر به تغییرات جدید در دنیای واقعی شده است. نکته مهمی که در این تبدیل وجود دارد این است که آیا اطلاعات در دنیای واقعی به طور قابل اطمینانی به داده در دنیای مجازی تبدیل میشوند و آیا افراد قادر به حفظ حریم خصوصی خود در این فضا هستند. در دنیای مجازی نحوه جلب اعتماد افراد یک مساله بسیار مهم است که یکی از پررنگترین فناوریها برای ایجاد اعتماد تکنولوژی بلاک چین است.
بلاک چین برای اولین بار در سال 2008 توسط ساتوشی ناکاموتو ارائه شد. بلاک چین فناوری است که با استفاده از آن، امکان ثبت ایمن تراکنشها بدون اعتماد به طرف مقابل وجود دارد. یک بلاک چین، از مجموعهای از بلوکها تشکیل میشود و داخل هر بلوک، تراکنشهای افراد قرار میگیرد که بلوکها توسط الگوریتمهای رمزنگاری به هم متصل هستند. برای اطمینان از صحت اطلاعات از فرآیند «اجماع» (Consensus) استفاده میشود که در آن افراد مختلف از سرتاسر دنیا برای پیدا کردن بلوک واقعی بعدی تلاش میکنند ولی در نهایت، یکی از بلوکها به عنوان بلوک نهایی مورد قبول واقع میشود.
اولین دلیل اهمیت بلاک چین در دنیای متاورس، ایجاد بستری امن برای ارتباط افراد است بدون اینکه سازمان خصوصی یا دولتی نقشی در تامین امنیت اطلاعات داشته باشد. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که اطلاعات خصوصی شما دیگر در دسترس سازمانها نیست تا آنها بتوانند حریم خصوصی شما را به کل نادیده بگیرند. از طرفی، با غیرمتمرکز شدن فعالیت در این فضا، دولتها نیز قادر به محدود کردن افراد مختلف نیستند و همه افراد با پایبندی به اصول بلاک چین میتوانند از آن استفاده کنند.
علاوه بر این، بلاک چین نقش مهمی در پیادهسازی سیستم اقتصادی برای متاورس دارد. بدون حضور بلاک چین اقتصاد متاورس در نهایت توسط یک شخص یا سازمان کنترل خواهد شد. همچنین، شناسایی کالاها و اقلام مورد استفاده در دنیای متاورس و معامله آنها همانند دنیای واقعی دشوار خواهد بود. ظهور فناوری بلاک چین مبتنی بر «توکنهای غیر قابل معاوضه» (NFT) منجر به پیشرفت و رشد سریعتر متاورس شد. بلاک چین و اینترنت نسل سوم در کنار هم، راه را برای رسیدن به دنیای متاورس هموارتر کردهاند.
در متاورس افراد ظاهر خود را اسکن کرده و با آواتارهای سه بعدی خود وارد دنیای مجازی میشوند. بنابراین، شخصیتهای موجود در متاورس فقط شخصیتهای بازی نیستند و به عنوان افرادی از یک گروه در جامعه که شخصیتهای منحصر به فرد دارند شناخته میشوند. علاوه بر آواتار، اشخاص در متاورس قادرند اشیایی خلق کنند که منحصر به فرد باشد. برای اثبات منحصر به فرد بودن تمام این ابزارها و اشخاص فناوری NFT میتواند کمککننده باشد.
دنیای متاورس دنیای سه بعدی است که برای ذخیره اطلاعات آن نیاز به ظرفیت بالای سرورهای ذخیرهسازی است. با این حال، کنترل این اطلاعات از طریق یک سرور مرکزی میتواند هزینه زیادی داشته باشد. در چنین شرایطی، میتوان با استفاده از سیستم توزیع شده و غیرمتمرکز بلاک چین، از فضای ذخیرهسازی و پردازشی کل افراد در دنیا استفاده کرد تا هم امنیت اطلاعات حفظ شود و هم هزینههای اضافی برای سیستم ایجاد نشود. این ویژگی از انحصار متاورس توسط شرکتهای بزرگ نیز جلوگیری میکند.
متاورس در حالت کلی به دو پلتفرم اصلی تقسیمبندی میشود:
۱. بخش اول این فناوری مبتنی بر توکنهای غیر قابل معاوضه یا همان NFTها، ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین است. در متاورس قابلیت خرید و فروش زمینهای مجازی و همچنین ایجاد پلتفرمهایی نظیر Decentraland و Sandbox وجود دارد.
۲. بخش دوم این فناوری، مختص کسانی است که علاقهمند به استفاده از جهانهای مجازی هستند. این قسمت در تلاش است تا هر هدفی نظیر کسب و کار، تفریح، سرگرمی و تعاملات اجتماعی را تحت پوشش خود قرار دهد.
در صورتی که اگر کمی دقیقتر به قسمت اول نگاه کنیم، متوجه میشویم که جایگاه تکنولوژی بلاک چین در متاورس به خوبی مشهود است. افرادی که قصد خرید و فروش زمین در بستر این فناوری را داشته باشند، نیازمند استفاده از ارزهای دیجیتال و آشنایی با تکنولوژی بلاک چین هستند. در این میان برخی از فناوریهای مبتنی بر بلاک چین نظیر MANA و پلتفرم SAND برای انجام خرید و فروش به توکنهای مبتنی بر شبکه اتریوم نیاز دارند.
در واقع با استفاده از این فناوریها، نیاز بخش دوم (یا همان استفاده از ظرفیتهای یک جهان مجازی) نیز امکانپذیر خواهد شد. کاربران این فناوری میتوانند با استفاده از ارزهای دیجیتال، آثار هنری NFT را خریداری کرده و به فروش برسانند یا حتی بلیت شرکت در یک کنسرت غیرمتمرکز در Decentraland را دریافت کنند. همچنین شما میتوانید با خرید زمین مجازی در متاورس سرمایهگذاری کنید. نکته جالب، افزایش قابل توجه قیمت زمینهای موجود در این جهان مجازی است که در ماههای اخیر به طرز قابل توجهی سودآور بودهاند.
سخن آخر
شرکتهای بزرگی نظیر فیسبوک، گوگل و مایکروسافت سرمایهگذاریهای کلانی را در حوزههای رایانش ابری و واقعیت مجازی انجام دادهاند تا در توسعه این صنعت سهیم باشند. بدون شک فناوری متاورس برای شرکتهایی که توانایی ایجاد انحصار را داشته باشند، سودآوری کلانی به همراه خواهد داشت. شرکتهای فعال در حوزه پشتیبانی از پلتفرمها و همچنین شرکتهای خدماتی فعال در زمینههای پرداخت، تبلیغات و سایر حوزههای مشابه، امید زیادی به کسب درآمد از متاورس دارند؛ چرا که پیش از این، فناوری اینترنت نیز چنین درآمدی را برای آنها ایجاد کرده بود.