UTXO چیست؟

در این مقاله در خصوص یکی از مفاهیم اصلی تراکنش‌های بیت کوین صحبت می‌کنیم که در رقابت کریپتو، شما را از سایرین پیش خواهد انداخت. این مفهوم چیزی نیست جز خروجی‌های خرج نشده تراکنش یا UTXO ها. در روزهای اول بیت کوین، این مفهوم بسیار مهم درنظر گرفته می شد. بنابراین اگر UTXO ها را به درستی نمی‌شناختید ممکن بود تراکنشی انجام دهید که هرگز قصد انجام آن را نداشتید. با این حال، در شرایط فعلی به لطف نحوه کار کیف پول های بیت کوین، به ویژه کیف پول‌های HD، دیگر نباید نگران درک کامل UTXO ها باشید. هرچند دانستن جزییات، نکته ای مثبت است و باعث می‌شود بهتر بتوانید از بیت کوین خود محافظت کنید و این عبارت تخصصی که اغلب در بحث کارمزدهای بیت کوین به آن اشاره می‌شود را بهتر بشناسید.

UTXO چیست؟

UTXO اصطلاحی کاملاً فنی است و از بطن کد شبکه بیت‌ کوین نشئت گرفته است. همین اصطلاح عجیب‌وغریب، تقریباً مهم‌ترین مفهومی است که دانستن آن برای کسی که می‌خواهد کمی بیشتر از جزئیات بیت‌ کوین بداند و عضو تأثیرگذارتری در این شبکه باشد لازم است. تعریفی که در بالا ارائه کردیم، توضیح ساده‌ای از مفهوم UTXO بود و جنبه‌های فنی آن را در بر نمی‌گرفت. برای درک بهتر جنبه‌های فنی UTXO، آن را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌کنیم. سپس هر بخش را به‌صورت جداگانه توضیح می‌دهیم تا در پایان با جمع‌بندی توضیحات، به مفهوم دقیق این عبارت برسیم. برای این کار، از بزرگ‌ترین جزء این سیستم و از موتور محرک شبکه بیت کوین، یعنی فناوری «بلاک چین» شروع می کنیم و سپس اجزای کوچک‌تر را یک‌به‌یک بررسی می‌کنیم.

کاربرد UTXO چیست؟

در مورد بیت کوین و سایر ارزهای مشابه (بیت کوین کش، لایت کوین و دوج کوین)، مانده حساب فقط یک مقدار نیست، بلکه مجموع مقادیر کوچکتر است که UTXO نامیده می‌شود. اگرچه شما در کیف پول فقط یک مقدار از هر رمزارز را مشاهده می‌کنید، اما UTXO های مختلفی دور از چشم ما وجود دارند که ما آنها را نمی‌بینیم. کاربرد UTXO در جلوگیری از حمله دوبار خرج کردن یا خرج کردن مضاعف در شبکه است. اجازه دهید با یک مثال، بیشتر در این مورد توضیح دهیم. فرض کنید شما ۲ بیت کوین دارید و می‌‌خواهید ۰.۵ بیت کوین برای دوستتان ارسال کنید. شما نمی‌توانید لغو تراکنش بیت کوین را انجام دهید و تنها ۰.۵ بیت کوین به شبکه بفرستید و البته ۱.۵ بیت کوین دیگر را در کیف پول خود نگه دارید. تمام ۲ بیت کوین شما وارد فرایند معامله می‌شود.  2 بیت کوین شما به شبکه فرستاده می‌شود. تراکنش انجام شده و ۰.۵ بیت کوین به مقصد مورد نظر ارسال می‌شود. ۱.۵ بیت کوین باقی مانده که در این تراکنش خرج نشد، مجدد برای آدرس کیف پول شما برمی‌گردد. بنابراین در این فرایند، دو تراکنش انجام می‌شود. مقدار مورد نظر بیت کوین به کیف پول مقصد ارسال می‌شود و مقدار باقی مانده بیت کوین به کیف پول کاربر بازگرداننده خواهد شد. البته ممکن است مقدار خرج نشده به قدری ناچیز باشد که انجام هرگونه تراکنشی روی آن غیر ممکن باشد و این مقدار برای همیشه در کیف پول کاربر باقی بماند. به این مقدار ناچیز به اصطلاح DUST گفته می‌شود که در زیر آن را تعریف می‌کنیم.

مزایای UTXO چیست؟

مدل خروجی خرج نشده تراکنش مزایای بسیاری دارد. اول از همه، این مدل نوعی اعتبارسنجی مهم است، یعنی امکان تبادل هیچ خروجی خرج‌نشده‌ای بدون تایید مالک رمز ارز مربوطه وجود ندارد. بنابراین، کاربران کمتر در معرض کلاهبرداری‌ها قرار می‌گیرند. مدل UTXO مکان کوین‌ها در بلاک چین را در هر زمانی پیگیری می‌کند تا احتمال گم شدن یا ارسال آن به فرد اشتباه از بین برود. این مدل همچنین به‌خاطر فراهم‌آوری امکان استفاده از خروجی‌های خرج‌نشده در تراکنش‌های بعدی، به کاهش تقلب کمک می‌کند. این امر راهی ارزشمند برای جلوگیری از دابل اسپندینگ و خرج دوباره یک رمز ارز است. در این حالت، هیچ کس قادر به خرج کردن یک ارز یکسان در چندین تراکنش به‌صورت همزمان نیست. از آنجایی که هر UTXO برای ساخت خروجی‌های جدید مصرف می‌شود، مقادیر کریپتویی ثابت باقی می‌ماند. برای بهبود بیشتر امنیت مالی، مدل خروجی خرج نشده تا حدودی باعث شفاف‌تر شدن تراکنش‌ها می‌شود. این مدل هویت خصوصی کاربر را افشا نمی‌کند، اما به تولید فهرستی از کلیدهای عمومی (Public Key) مربوط به هر ارز دیجیتال می‌پردازد. این امر امکان ساخت زنجیره‌ای از امضاهای دیجیتال برای تمام مقادیر رمز ارزی را فراهم می‌کند. بنابراین در صورت وجود اختلاف نظر، این فهرست واضح از مالکیت‌ها تا حدی به شفاف شدن موضوع کمک می‌کند.

نتیجه گیری :
UTXO ها به دلیل اهمیت و قابلیت‌های آن‌ها، مفاهیم پایه‌ای پلتفرم بلاک‌چین هستند. آن‌ها به‌عنوان مکانیسم‌های حسابداری بلاک‌چین عمل کرده و برای همه انواع تراکنش‌ها، ازجمله کریپتو یکپارچه هستند. مکانیسم اصلی عملکرد UTXO شبیه مبادلات پولی هرروزه ماست. اما آن‌ها مزایایی چون حفظ حریم خصوصی، امنیت، سفارشی‌سازی و مقیاس‌پذیری دارند. مدل UTXO با تقویت بهینه‌سازی بار محاسباتی، مزایای فراوانی برای زنجیره‌های بلوکی دارد. اما پیاده‌سازی آن‌ها نیز با پیچیدگی‌های خاص خود همراه است.